Mariana Selwaness ontvangt van HRI (Sydney) een bijdrage van 1000 euro voor haar proefschrift over de beeldvorming van slagaderverkalking in de halsslagaders middels MRI techniek.
v.l.n.r. Mariana Selwaness overhandigt een exemplaar van haar proefschrift aan Maggie Johns HRI (Sydney)
Eind 2014 nam Mariana Selwaness contact op met Hart Onderzoek Nederland. Mariana vertelde ons over haar proefschrift en de wens deze onder een brede groep wetenschappers en clinici (epidemiologen, radiologen, neurologen en cardiologen) in zowel binnenland als buitenland te verspreiden. Hart Onderzoek Nederland en Heart Research Institute (Sydney) hebben besloten Mariana hierin te ondersteunen, omdat zij het belangrijk vinden dat opgedane kennis gecommuniceerd wordt naar hartspecialisten over de hele wereld.
Mariana Selwaness
In 2010 ben ik begonnen met mijn promotieonderzoek bij de afdelingen Epidemiologie, Cardiologie en Radiologie aan het Erasmus MC te Rotterdam. Het promotieonderzoek staat onder leiding van Prof. dr. Oscar H. Franco (Epidemiologie) (Voorheen Prof. dr. J.C.M. Witteman), dr. Jolanda J. Wentzel (Cardiologie), Prof. dr. Aad van der Lugt (Radiologie) en dr. Meike W. Vernooij (Radiologie).
Mijn promotieonderzoek richt zich op de beeldvorming van de slagaderverkalkingen in de halsslagaders, welke het vat kunnen vernauwen en tot complicaties kunnen zorgen, zoals beroertes. De slagaderverkalking kan gedurende een lange tijd onopgemerkt blijven, waardoor vaak de eerste aanwijzingen ervan pas de beroerte is. In mijn proefschrift beschrijf ik echter dat wij de MRI technieken kunnen gebruiken om de slagaderverkalkingen vroegtijdig op te sporen welke een aanwijzing kunnen zijn voor aanwezigheid van pathologie of kans op ontstaan van ziekte. Ook hebben wij met behulp van geavanceerde beeldverwerkingstechnieken een automatisch methode ontwikkeld waarmee het volume van de slagaderverkalking bepaald kan worden, zodat de afwijkingen door clinici beter geëvalueerd kunnen worden.
Magnetic Resonance Imaging of carotid atherosclerosis: a population-based approach
Achtergrond
Atherosclerotische plaques in de carotiden (ook wel halsslagaders genoemd) zijn de hoofdoorzaak van herseninfarcten. De huidige behandelingen die gericht zijn op atherosclerose zijn onvoldoende om personen vroegtijdig te identificeren die een verhoogd risico hebben op het krijgen van een herseninfarct, waardoor de incidentie van herseninfarcten dramatisch hoog blijft. De huidige ontwikkelingen die gericht zijn op het voorkomen van herseninfarcten zijn onder andere het onderscheiden van verschillende plaque componenten en het herkennen van atherosclerotische plaques die tot herseninfarcten kunnen leiden. Laatst genoemde kunnen gekenmerkt worden door bijvoorbeeld de aanwezigheid van plaquebloedingen. Er wordt aangenomen dat plaquebloedingen veroorzaakt worden door een scheur of lekkage in de vaatnieuwvormingen in een plaque, welke vervolgens tot progressie en instabiliteit van de plaque kunnen leiden. Magnetic resonance imaging (MRI) is geschikt om de verschillende plaquecomponenten te onderscheiden en het kan plaquebloedingen in de carotiden nauwkeurig opsporen. Kennis over de factoren die de atherosclerotische plaque samenstelling beïnvloeden kan bijdragen aan het voorkomen van herseninfarcten. Het doel van dit onderzoek was het identificeren van risicofactoren voor atherosclerose en in het bijzonder plaquebloedingen in de carotiden. Een ander project was om geautomatiseerde methoden te ontwikkelen om plaqueomvang en plaquebloedingen betrouwbaar te kunnen meten en vervolgen over tijd. Voor dit onderzoek zijn beide carotiden van bijna 2000 deelnemers uit de Rotterdam Studie gescand. De Rotterdam Studie is een lopend groot prospectief cohort onderzoek in de algemene bevolking.
Systemische risicofactoren voor atherosclerose
Hypertensie is een veelvoorkomende aandoening en draagt aanzienlijk bij aan atherosclerose gerelateerde hart- en vaatziekten. Wij hebben verschillende bloeddruk parameters nauwkeuriger onderzocht en hebben hun relatie tot plaquebloedingen in de carotiden geëvalueerd. Wij vonden dat het pulsatiele onderdeel van de bloeddruk, uitgedrukt in polsdruk, de sterkste voorspeller was voor plaquebloedingen. Polsdruk kan een gevolg zijn van stijve slagaderen. In een aanvullend hoofdstuk hebben wij daarom de relatie onderzocht tussen vaatstijfheid en de aanwezigheid van plaquebloedingen, met behulp van een directe meting van vaatstijfheid, namelijk polsgolfsnelheid. In dit onderzoek hebben wij aangetoond dat de vaatstijfheid geassocieerd is met de samenstelling van atherosclerotische plaques en met name met plaquebloedingen. Het zou goed kunnen dat de polsdrukgolf de cumulatieve schade aan de vaatwand weerspiegelt.
Lokale risicofactoren voor atherosclerose
Behalve systemische risicofactoren, zoals bloeddruk, polsdruk en vaatstijfheid, hebben wij ook onderzocht of lokale risicofactoren geassocieerd zijn met de plaquesamenstelling. Wij hebben de prevalentie, omvang en samenstelling van atherosclerotische plaques bepaald en onderzocht of er verschillen zijn tussen de linker- en rechter carotis. Onze bevindingen toonden aan dat de plaque prevalentie, omvang en samenstelling niet gelijk verdeeld zijn over de linker- en rechtercarotis. De meerderheid van de deelnemers had beiderzijds atherosclerose. Enkelzijdige plaques waren voornamelijk links gelokaliseerd. Linkszijdige plaques waren enigszins dikker dan de plaques aan de contralaterale zijde. Ook zaten er meer plaquebloedingen links, terwijl er meer verkalkingen rechts werden gevonden. Deze bevindingen suggereren dat linkszijdige atherosclerotische plaques meer vulnerabel zijn dan de rechtszijdige plaques en dat lokale risicofactoren hier mogelijk aan ten grondslag liggen.
Atherosclerose meten en vervolgen
Tot slot beschrijven wij een nieuwe methode om de plaquevolume en lumenvolumes te bepalen. Ook presenteren wij een geautomatiseerde segmentatie en kwantificatie methode voor plaquebloedingen. Met behulp van deze methode konden wij veranderingen in plaquebloedingen meten na ruim één jaar follow up in asymptomatische personen. Herhaaldelijke beeldvorming van plaquebloedingen na één jaar follow up toonde aan dat de meerderheid van de gevallen (96%) een persisterend hoog signaal had op de T1-gewogen MRI beelden, suggererend dat plaquebloedingen in het merendeel van de gevallen nog steeds aanwezig blijven in de carotiden.